BHP Billiton là tập đoàn khai thác khoáng sản lớn nhất thế giới, song riêng về quặng sắt thì lại thua Vale về sản lượng.
Ngày 4/4, Vale (tên đầy đủ là Companhia Vale do Rio Doce), tập đoàn khai thác quặng sắt lớn nhất thế giới của Brazil đã chính thức đề cử ông Murilo Ferreira, 58 tuổi, nguyên nhà quản lý cao cấp của Tập đoàn vào chức giám đốc điều hành (CEO) thay ông Roger Agnelli, 51 tuổi vừa có quyết định bãi nhiệm cuối tuần trước.
Dự kiến, ông này sẽ chính thức nắm quyền điều hành Vale bắt đầu từ ngày 22 tháng 5 tới.
Động thái “thay tướng” trên của Vale đương nhiên thu hút được sự chú ý đặc biệt của giới đầu tư Brazil và quốc tế, các công ty sản xuất thép trên thế giới (vốn là khách hàng truyền thống), các công ty thương mại kinh doanh quặng sắt và tất nhiên cả đối thủ cạnh tranh lớn nhất của Vale là BHP Billiton và Rio Tinto (của Australia và Anh). BHP Billiton là tập đoàn khai thác khoáng sản lớn nhất thế giới, song riêng về quặng sắt thì lại thua Vale về sản lượng.
Việc ông Roger Agnelli buộc phải rời ghế CEO Vale đã làm sửng sốt không ít người, bởi trong gần 10 năm lãnh đạo Vale, ông đã có công làm “lột xác” tập đoàn này, đưa Vale trở thành một trong số những thương hiệu sáng giá nhất trong làng khai khoáng quốc tế.
Trong gần 10 năm qua, kể từ tháng 7/2001, khi ông chính thức lên nắm quyền lãnh đạo đến nay, Vale đã phát triển vượt bậc.
Giá trị vốn hoá thị trường của Vale hiện là 172 tỷ USD, tăng hơn 10 lần so với thời điểm tháng 7/2001. Năm 2010, doanh thu của Vale đạt 46,5 tỷ USD, tăng hơn 13 lần so với năm 2001. Nhờ có chiến tích này mà Vale đã nhảy vọt từ chỗ là tập đoàn khai thác khoáng sản lớn thứ 8 thế giới lên vị trí số 2, chỉ sau BHP Billiton. Lợi nhuận thuần năm 2010 của Vale đạt 17,3 tỷ USD, một con số cao kỷ lục không chỉ riêng của Tập đoàn từ trước đến nay, mà còn là kỷ lục của một công ty khai thác khoáng sản trên thế giới. Vale cũng là tập đoàn kinh tế có mức lợi nhuận cao thứ hai Brazil, chỉ sau Tập đoàn Dầu khí Petrobras (với lợi nhuận thuần năm 2010 là 20 tỷ USD).
Một CEO có thành tích siêu phàm như vậy mà sao nay lại không được trọng dụng? Nguyên cớ nào dẫn đến việc ông Roger Agnelli buộc phải “khăn gói” ra đi?
Giới phân tích và thạo tin cho biết, dù có năng lực điều hành và tài kinh doanh hiếm có, song khoảng gần 3 năm trở lại đây, ông Roger Agnelli không còn được lòng Chính phủ Brazil, cổ đông lớn nhất của Vale. Chính phủ Brazil hiện sở hữu 60,5% cổ phần của Valepar, công ty mẹ của Vale.
Các cổ đông lớn khác của Vale là Ngân hàng Phát triển BNDES (Nhà nước nắm cổ phần chi phối), Banco Bradesco, ngân hàng thương mại lớn nhất Brazil, Công ty Mitsui & Co (Nhật Bản).
Bên cạnh đó, Chính phủ Brazil còn sở hữu 12 “cổ phần vàng”, cổ phần đặc biệt cho phép Chính phủ có quyền phủ quyết những quyết định quan trọng, dù đã được Ban giám đốc Vale thông qua.
Năm 2008, khi xảy ra cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu, Vale đã sa thải một lúc 1.300 lao động và cho tạm nghỉ việc 5.500 nhân viên, trong đó phần lớn là ở Brazil. Ông Roger Agnelli đã bị Tổng thống Brazil khi đó là ông Luiz Inacio Lula da Silva chỉ trích là gây thêm sức ép và gánh nặng về an sinh xã hội cho Chính phủ. Tiếp đến, Chính phủ còn phê phán kịch liệt ông đã không đầu tư đúng mức vào ngành luyện thép nội địa, ngành đóng tàu, ngành sản xuất phân bón, không tạo được nhiều việc làm mới, mà chỉ mải mê vào xuất khẩu quặng sắt thô (vốn là nguồn tài nguyên của đất nước và không tạo được nhiều giá trị gia tăng). Vale đã mua tàu chở quặng của Trung Quốc, mà không mua tàu do doanh nghiệp Brazil đóng…
Phải nói cho công bằng, ông đã nhiều lần trình bày quan điểm của mình với Chính phủ Brazil và cũng có những động thái “tiếp thu phê bình” rất tích cực. Chẳng hạn, ông đã lên kế hoạch đầu tư 24 tỷ USD trong năm nay vào lĩnh vực khai khoáng, trong đó có tới 64% ngay tại Brazil. Đây là một phần trong kế hoạch để Vale đạt sản lượng khai thác 522 triệu tấn quặng sắt vào năm 2015. Năm 2008, Vale đã dành tới 73% trong tổng vốn đầu tư 11 tỷ USD đầu tư ngay tại quê nhà.
Mới đây, khi trả lời phỏng vấn tờ Valor Economico (Brazil), ông Roger Agnelli đã phát biểu thẳng thừng rằng: “Tôi được trả lương để đem lại các kết quả kinh doanh khả quan cho Tập đoàn. Kết quả thực tế đã vượt trên cả chỉ tiêu, trên mức mong đợi mà tôi vẫn không được yên. Tôi vẫn bị can thiệp, bị chỉ đạo phải làm thế này, làm thế kia”.
Bà Dilma Rousseff, Tổng thống Brazil mới nhậm chức cách đây mấy tháng đã tuyên bố: “Đáng lẽ ra, với lợi thế và vai trò của mình, Vale còn có thể đóng góp nhiều hơn nữa, tích cực hơn vào sự phát triển kinh tế rất đáng khâm phục của Brazil”. Theo nhiều nguồn tin, đích thân bà đã chọn Murilo Ferreira, người kế vị ông.
Mới đây, Bộ trưởng Bộ Năng lượng và Khai khoáng Brazil Edison Lobao đã thừa nhận thực tế là, ông Roger Agnelli có công lớn gấp nhiều lần tội.
Theo cafef
